Als sociaal-werker wil je nog wel eens gelijkenissen bespeuren tussen je cliënten en individuen om je heen. Na enkele jaren in dit helse werkveld krijg je er een zesde zintuig bij ingeramd, waarmee je al in de verste verte een persoonlijkheidsstoornis kan ruiken, benoemen en in mijn vrije tijd vooral uit de weg kan gaan. Meestal beperkt dit zich tot enkele individuen per dag, maar na eenmaal door de universiteitspoorten te zijn gelopen gaat dit intuïtieve gevoel in overdrive. De gemiddelde student vertoont dezelfde kenmerken als de verslaafden die in de Voorstraat bedelen voor hun volgende fix. Complete verwaarlozing van zijn of haar omgeving om zich volledig te richten op het vervullen van het dagelijkse genot.
Ik ben omringd door de befaamde DUO junk. Hij klaagt dat hij nooit genoeg heeft, maar zolang hij maandelijks zijn stufi weer door de aderen kan laten stromen, kan de wereld weer op nul. De eeuwige klaagzang van de junkie over de langstudeerboete en de eventuele afschaffing van de basisbeurs komt mij dan ook de keel uit. Bevoorrechte, werkloze vwo kinderen die zich hebben onttrokken aan de maatschappij om zich alleen maar te richten op een lang en comfortabel leven binnen de universiteitsmuren, zie ik graag cold turkey afkicken. Ik zie het nu al voor me. Honderden studenten die zich kotsend en stuiptrekkend realiseren dat ze zonder het zachte masturberende effect van de maandelijkse DUO fix zitten opgescheept met een veel te dure, commerciële en achterlijke vorm van onderwijs.
“The junk merchant doesn’t sell his product to the consumer, he sells the consumer to his product. He does not improve and simplify his merchandise. He degrades and simplifies the client”
– William S. Burroughs.
Dit is een realiteit waar de werkende student al tijdens het eerste werkcollege achter kwam. Niemand betaalt lachend zijn eigen geld voor snel in elkaar geflanste Powerpoints van andere studenten, die duidelijk in alle haast zijn overgeschreven uit Wikipedia om toch maar die 20% van het eindcijfer te scoren. Wanneer mensen beseffen dat zij de vorige avond hebben lopen overwerken om deze zielige vertoning te bekostigen, dan zal dit meer invloed hebben dan welk pamflet en demonstratie dan ook. Het Nederlandse onderwijssysteem zal op zijn voegen schudden als honderden afkickende studenten van het onderwijs opeisen wat zij verdienen.
Ik sta klaar met Chomsky in de ene hand en een emmer voor de onvermijdelijke afkick-fluids in de andere. Want laten we wel eerlijk zijn, ik blijf toch een sociaal werker.
Heel sterk! Maar.
Als de stufi wordt afgeschaft, wat je lijkt te betogen, of het collegegeld nog verder wordt verhoogd, bijvoorbeeld tot het ´werkelijke kosten´tarief dat de universiteiten hanteren voor een tweede bachelor of master, zou de student een stuk harder met zijn neus op de financiële feiten worden gedrukt. Studeren kost geld, want je werkt niet, of weinig, produceert dus niets voor de maatschappij, maar de maatschappij produceert wel iets voor jou: een gebouw om les in te krijgen, een salaris voor docenten om jou les te geven, etc. etc.
Dat is het waard, zoals KSU-leden vaak betogen, want het studeren van burgers verrijkt de maatschappij in het algemeen en die burgers in het bijzonder, op allerlei gebieden, zeker niet alleen materiëel. Echter, door studenten niet vrij te stellen van de kosten die zij de maatschappij opleveren, dwingen wij hen om meer over geld na te denken dan voor het vormen van een open geest zinvol zou zijn. Dat zou die brede maatschappelijke functie van studeren nog sterker op de tocht zetten en zou kunnen leiden tot Amerikaanse toestanden – koste wat kost een diploma behalen om de gedane investering z.s.m. weer terug te kunnen verdienen, zonder veel tijd en aandacht voor kritisch nadenken.
Het lijkt mij logischer om te betogen dat kritischer zou worden gekeken naar wie de universiteitspoorten inlopen, elke dag. Want onze instituten stromen over. Een van de vorige kabinetten heeft een doelstelling van 50% hoger opgeleide burgers gesteld, en daar houdt men zich nog steeds aan – een absurd idee, dat zowel het hoger onderwijs opblaast en devalueert als heel veel mensen het WO en HBO inzuigt die daar helemaal niet zo veel baat bij hebben.
Hoe de selectie precies zou moeten plaatsvinden is nog een groot raadsel, want allerlei soorten ongelijkheden liggen op de loer. Maar het lijkt mij niet zinvol om studenten nog harder financiëel te pressen, want daar lijden diegenen met de minste draagkracht het hardste onder, zowel psychologisch als praktisch, en dan verlies je alle kansen voor sociale emancipatie die een goed WO nou juist kan scheppen.
Kort en goed: mensen gaan niet kritischer en opener nadenken als je ze in hun portemonnee raakt. En al deden ze dat wel, het aandeel studenten dat zou wéten wat voor kwaliteitsverbetering te eisen van hun docenten is, naar ik vrees, zeer klein. Men zal dus eenvoudig snellere diploma’s eisen; waar voor je geld, en boter = studiepunten bij de vis.